Program ochrony powietrza (skrót: POP) to akt prawa miejscowego, opracowywany ze względu na przekroczenia norm jakości powietrza. Obowiązek przygotowania i przyjęcia nowego programu ochrony powietrza przez wszystkie województwa jest konsekwencją wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2018 r. oraz utrzymującej się złej jakości powietrza.

W dokumencie zawarto działania tzw. ogólne, czyli te obowiązujące dla całego województwa, m.in. inwentaryzację i wymianę kotłów, nasadzenia zieleni, czyszczenie ulic na mokro, zakaz używania dmuchaw do liści oraz szeroko pojętą edukację ekologiczną.

Każda mazowiecka gmina inwentaryzację kotłów powinna przeprowadzić do 31 grudnia 2021 r. Ponadto program corocznie zobowiązuje gminy do wymiany konkretnej liczby kotłów na ich terenie, prowadzenia kontroli palenisk oraz akcji edukacyjnych. Działania naprawcze określone w programie mają być zrealizowane w ciągu maksymalnie 6 lat.

O szczegółach programu mówi Marcin Podgórski - dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych urzędu marszałkowskiego:

Za nierealizowanie działań zawartych w POP wojewódzki inspektor ochrony środowiska może nałożyć na organ odpowiedzialny (np. gminę) od 50 tys. zł do 500 tys. zł. kary. Jej wysokość jest uzależniona od liczby i wagi stwierdzonych uchybień oraz naruszonych obowiązków. Ponadto użytkownicy instalacji naruszających przepisy uchwały antysmogowej mogą być ukarani mandatem do 500 zł lub grzywną do 5000 zł. Podobne kary grożą za spalanie odpadów. Natomiast udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzenia kontroli jest przestępstwem zagrożonym karą aresztu.

Projekt zakłada również zakaz palenia w kominkach w dni, kiedy zanieczyszczenie powietrza pyłem przekroczy wartość dopuszczalną 50 ug/m sześciennych. Wyjątkiem będą budynki, w których kominek jest jedynym źródłem ciepła oraz palenia w kominku w dniach o czystym powietrzu.

- Niestety jesteśmy na czarnej liście UE. Dosłownie jako kraj, który nie przestrzega unijnych przepisów, ale i w przenośni, bo niestety jakość powietrza w Polsce wciąż nie jest najlepsza. Choć obserwujemy, że świadomość ekologiczna mieszkańców rośnie, Mazowszanie coraz częściej inwestują np. w urządzenia wykorzystujące  energię słoneczną – to wciąż jest wiele do zrobienia –  podkreśla marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik.

Nowy program ochrony powietrza dotyczy całego województwa, a więc czterech stref: aglomeracji warszawskiej, Płocka, Radomia oraz strefy mazowieckiej (pozostały obszar województwa).- Mazowsze musi mieć nowy program ochrony powietrza - przekonuje członek zarządu województwa mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska:

Samorząd Mazowsza na przeprowadzenie lub aktualizację inwentaryzacji źródeł ciepła na terenie gmin, tworzenie lub rewitalizację istniejących terenów zieleni czy też zakup oczyszczaczy powietrza czy systemów do pomiaru jakości powietrza przeznaczył blisko 26 mln zł.