Instytut Papieża Jana Pawła II to samorządowa instytucja kultury, która powstała w marcu 2006 roku na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Józefem Kardynałem Glempem Ordynariuszem Archidiecezji Warszawskiej, a Adamem Struzikiem Marszałkiem Województwa Mazowieckiego. Instytut upamiętnia osobę, życie i dzieło Ojca Świętego Jana Pawła II.

Instytut zajmuje się przede wszystkim gromadzeniem i katalogowaniem pamiątek związanych ze św. Janem Pawłem II. Placówka prowadzi działalność edukacyjną, a także studia nad recepcją nauki Jana Pawła II zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Samorząd Województwa Mazowieckiego w latach 2006-2009 przeznaczył na wybudowanie nowej siedziby instytutu 20 mln zł. Jej uroczyste otwarcie miało miejsce 21 stycznia 2010 r. w Warszawie przy ul. Hlonda 1. Nowa przestrzeń umożliwiła dalszy rozwój instytucji, w tym m.in.: pełne udostępnienie biblioteki, ekspozycję zebranych muzealiów, organizowanie konferencji naukowych i szkoleń.