KULTURA
„Węgierskie Pomniki Pamięci” w radomskim skansenie
Muzeum Wsi Radomskiej zaprasza na wernisaż wystawy „Węgierskie Pomniki Pamięci” - fejfa hungaricum. Wernisaż odbędzie się w piątek - 17 października - o godz. 14:00. Ekspozycja w Domu Ludowym prezentowana będzie do końca br. Na wystawie prezentowane są współczesne przykłady pomników pamięci oraz fotografie zabytkowych i historycznych nagrobków słupowych.
Charakterystyczne dla węgierskich cmentarzy protestanckich drewniane nagrobki słupowe, zwane fejfa, są jednymi z najbardziej interesujących przykładów sztuki ludowej. Nawiązują do prastarej tradycji, ale zwyczaj ich stawiania upowszechnił się w XVII wieku, wraz z szerzeniem się Reformacji.
Nazwa fejfa wywodzi się z połączenia węgierskich słów głowa i drzewo, z kolei w XIX wieku w okresie romantyzmu powstała nazwa „kopjafa” – drzewce kopii, która nawiązywała do średniowiecznej tradycji rycerskiej. Od tego czasu nazwa „kopjafa” przyjęła się jako ogólne określenie dla drewnianych nagrobków słupowych, stąd wywodzi się znane w Polsce określenie „kopijniki”.
Układ elementów zdobniczych na słupach był zakodowanym przekazem pozwalającym odczytać imię, wiek, stan cywilny, a nawet przyczynę śmierci zmarłego. Dla każdego członka miejscowej wspólnoty symbolika rzeźbionych nagrobków słupowych była czytelna, a ich kształt i zdobienia mówiły wszystko o zmarłym. Znaczenie ornamentów i kolorystyka kopijników wyglądały różnie nie tylko w poszczególnych regionach, ale i wsiach.
Tradycja stawiania nagrobków słupowych prawie zanikła w czasach komunistycznych, jednak po 1989 roku odrodziła się i od tego czasu współcześnie stawiane kopijniki pełnią rolę pomników pamięci.
Wystawa „Węgierskie Pomniki Pamięci” została przygotowana przez:
Węgierski Instytut Kultury w Warszawie
Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce
Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim
Muzeum Mazowieckie w Płocku
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu
przy współpracy:
Liceum Plastycznego im. Artura Grottgera w Supraślu
Muzeum Zamojskiego w Zamościu
Muzeum Okręgowego w Tarnowie
Muzeum w Jarosławiu
Jest objęta patronatem honorowym przez dr Ivána Gyurcsíka, Ambasadora Węgier w Polsce.
Autorem scenariusza jest Marek Zalewski z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie (jest on także współautorem oprawy plastycznej) oraz Ákos Engelmayer, Gáspár Keresztes, János Tischler – z Węgierskiego Instytutu Kultury.
Kopie drewnianych słupów nagrobnych wykonali uczniowie Liceum Plastycznego w Supraślu.
Stelaż wystawy został wykonany w Muzeum Wsi Radomskiej.