Od sierpnia do listopada 1942 roku, Niemcy realizując plan likwidacji gniewoszowskiego getta stopniowo wysiedlali wszystkich jego mieszkańców przewożąc ich między innymi do obozu zagłady w Treblince. Ci, którym udało się zbiec, także dzięki pomocy ludności polskiej szukali ratunku u znajomych rolników z okolicznych wsi, m.in. u Józefa Sucheckiego i jego sąsiada Jana Wolskiego - rolników, którzy z niewielkich gospodarstw musieli wyżywić wielodzietne rodziny. W źródłach nie ma żadnej informacji, jakoby Wolscy lub Sucheccy przyjmowali od ukrywanych Żydów pieniądze, ale nie można wykluczyć, że otrzymywali jakąś zapłatę, jeśli nie materialną, to w formie pracy.

17 sierpnia 1943 r. o świcie najprawdopodobniej na skutek donosu kolonistów niemieckich z pobliskiej osady Marianów, do Zwoli przybyła grupa niemieckich żandarmów. Najpierw wkroczyli do gospodarstwa Wolskich, a następnie wtargnęli do domu Sucheckich. Podczas przeszukiwania budynków żandarmi brutalnie pobili mieszkańców, nie oszczędzając dzieci. Następnie zabrali Jana Wolskiego i Józefa Sucheckiego do znajdującego się po sąsiedzku obejścia Gąsiorów. Podczas brutalnego wypytywania o miejsce ukrycia Żydów Wolski podjął próbę ucieczki. Dosięgły go jednak strzały jednego z żandarmów. Za stodołą, w miejscu, gdzie upadł Wolski, Niemcy kazali wykopać dół Sucheckiemu,. następnie zastrzelili Józefa Sucheckiego, który został pogrzebany w tym dole razem z Janem Wolskim. Niedługo po wojnie ciała zamordowanych zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz parafialny w Oleksowie.

Program upamiętnienia | wtorek, 29 października 2024 roku

11.00 - Msza Święta, Kościół pw. Niepokalanego Serca Maryi w Gniewoszowie

12.30 - Odsłonięcie tablicy upamiętniającej i złożenie kwiatów Teren przed świetlicą wiejską w Zwoli, Zwola Stara 20A, 26-920 Zwola

Organizatorów wydarzenia reprezentować będzie: p.o. dyrektor Instytutu Pileckiego dr Wojciech Kozłowski, Starosta Kozienicki p. Krzysztof Wolski, Wójt Gminy Gniewoszów p. Marcin Gaca, uroczystość odbędzie się z udziałem potomków zamordowanych.

W ramach programu Zawołani po imieniu Instytut Pileckiego wydobywa z niepamięci historie Polaków, którzy za ratowanie Żydów skazanych na Zagładę zapłacili życiem własnym i swoich najbliższych. Program łączy badania naukowe, edukację historyczną i różnorodne działania w obszarze kultury pamięci. Poszukiwaniom archiwalnym, które służą dokładnemu odtworzeniu przebiegu wydarzeń, towarzyszą wizyty w miejscach zbrodni – najczęściej w małych miejscowościach i wsiach, kluczowe znaczenie ma nawiązanie relacji z rodzinami zamordowanych i potomkami ratowanych Żydów, jeśli tym ostatnim udało się przeżyć.

źródło: https://instytutpileckiego.pl/pl/instytut/kalendarz/upamietnienie-jozefa-sucheckiego-i-jana-wolskiego