KULTURA
Zabytkowa broń z Fabryki Broni dla radomskiego muzeum
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu kupiło od prywatnych kolekcjonerów cztery sztuki broni palnej wyprodukowanej w Fabryce Broni w Radomiu. Zakup eksponatów był możliwy dzięki dotacji celowej z dofinansowania ze środków Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.
Kupiony został jeden egzemplarz broni powtarzalnej i trzy egzemplarze broni automatycznej. Egzemplarze broni powiększą kolekcję wyrobów produkcji zbrojeniowej z Fabryki Broni w Radomiu z okresu od 1927 do 1999 roku. Staną się też w przyszłości częścią zbrojowni, jaka powstaje w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu. Prezentacja kupionej broni odbyła się 21 października 2021 roku podczas konferencji w Muzeum im. Jacka Malczewskiego. Dyrektor muzeum Leszek Ruszczyk:
Zakup broni wyprodukiwanej w Fabryce Broni był możliwy dzięki dotacji z Urzędu Marszałkowskiego. Wicemarszałek Rafał Rajkowski:
O kupionej broni mówił dyrektor radomskiego muzeum Leszek Ruszczyk
Kustosz Działu Historii Mariusz Król:
Pierwszym egzemplarzem zakupionej broni jest karabin długi piechoty wz. 1898a (kb wz. 98a) z 1938 roku, produkowany tylko w F.B. Radomiu od 1936 roku na potrzeby Wojska Polskiego. Do wybuchu wojny w 1939 roku wyprodukowano od ok. 44 500 do ok. 70 000 tyś. karabinów wz. 98a. Po kampanii wrześniowej zdobyczne karabiny zostały przyjęte do uzbrojenia przez Wehrmacht jako Gewehr 299(p) w skrócie – G.299(p), jako broń drugiego znaczenia. Karabin posiada znamiona użytkowania przez wojsko niemieckie w czasie II wojny Światowej. Egzemplarz został zakupiony od prywatnego polskiego kolekcjonera, a sama broń pochodzi z prywatnej kolekcji z terenu Danii. Egzemplarz muzealny może być wykorzystywany na wystawach i przypisywany do okresu 1938-1939 roku produkcji FB w Radomiu, polskiej wojny obronnej 1939 roku, jak i wojska niemieckiego z okresu II wojny światowej.
Drugim egzemplarzem zakupionej broni jest karabinek Kałasznikowa w wersji karabinek-granatnik kbkg wz. 1960 kal. 7,62x39 mm wyprodukowany w ZM im. Gen Waltera w Radomiu (kod numeryczny fabryki „11”) w 1963 roku. Karabinek-granatnik skonstruowano na bazie standardowej broni piechoty - karabinka AK i był on indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Przeznaczony był także do wystrzeliwania granatów nasadkowych (przeciwpancerny PGN-60, odłamkowy (kulkowy) KGN, dymny DGN, ćwiczebny CGN) z granatnika nasadkowego zespołu zwanego „urządzaniem granatnikowym”, składającego się z regulatora gazowego, zmiany konstrukcji zatrzasku pokrywy zamkowej, nasadki na lufę do miotania granatów. Wyposażono go także w dołączany do stałej kolby drewnianej na zaczepach amortyzator gumowy. Do miotania wprowadzono krótki magazynek o pojemności 10 naboi (na specjalną wersję naboi 7,62 × 39 mm wz. 43 - nabój UNM wz. 1943/60). Zasilany jest także magazynkiem na 30 naboi wz. 1943. Karabinek posiada przynależne dodatkowe wyposażenie. Broń ta była na wyposażeniu drużyny piechoty WP. Wytwarzany był tyko w ZM w Radomiu, od 1962 do 1972 roku. Wyprodukowano prawdopodobnie w ilości ok 5 tysięcy sztuk. Egzemplarz muzealny może być wykorzystywany na wystawach związanych z historią Wojska Polskiego w okresie od 1960 do 1989 roku.
Trzecim egzemplarzem jest specjalny karabinek Kałasznikowa w wersji karabinek-granatnik kbkg wz. 1960/72 kal. 7,62x39 mm wyprodukowany w ZM im. Gen Waltera w Radomiu (kod numeryczny fabryki „11”) w 1972 roku. Karabinek-granatnik powstał na bazie konstrukcji karabinka-granatnika kbkg wz. 1960 zmodyfikowanej broni piechoty - karabinka AK i był indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Przeznaczony był do wystrzeliwania granatów nasadkowych (przeciwpancerny PGN-60, odłamkowy (kulkowy) KGN, dymny DGN, ćwiczebny CGN) z granatnika nasadkowego zespołu zwanego „urządzaniem granatnikowym” składającego się z regulatora gazowego, zmiany konstrukcji zatrzasku pokrywy zamkowej, nasadki na lufę do miotania granatów. Wyposażono go także w dołączany do zmodyfikowanej odejmowanej kolby drewnianej na zaczepach amortyzator gumowy. Do miotania wprowadzono krótki magazynek o pojemności 10 naboi na specjalną wersję naboi 7,62 × 39 mm wz. 43 - nabój UNM wz. 1943/60. Zasilany jest także magazynkiem na 30 naboi wz. 1943. Karabinek posiada przynależne dodatkowe wyposażenie. Ta wersja karabinka powstała na początku lat 70. XX w. Był przeznaczony dla jednostek specjalnych, m.in. dla wojsk powietrzno-desantowych WP. Wytwarzany był tylko w 1972 roku. Wyprodukowano prawdopodobnie w ilości ok 1000 sztuk. Egzemplarz muzealny może być wykorzystywany na wystawach o historii Wojska Polskiego z okresu od 1972 do 1989 roku.
Czwartym egzemplarzem nabytej broni jest pistolet maszynowy wz. 1963 Rak (PM-62) 9x18 mm Mak wyprodukowany w ZM im. Gen Waltera w Radomiu (kod numeryczny fabryki „11”) w 1969 roku.
Pistolet maszynowy wzór 1963 był indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania oparta jest o odrzut zamka swobodnego z opóźnionym ruchem powrotnym. Broń strzela z zamka otwartego, zamek typu zewnętrznego nasuwa się na lufę i obejmuje ją w przednim położeniu. W przedniej części zamka znajduje się tzw. łyżka, wystająca przed lufę, służąca do jej podpierania z przodu, przy cofniętym zamku. Ten element umożliwia również napięcie zamka jedną ręką, poprzez naciśnięcie broni łyżką o twardą przeszkodę. Ten rodzaj konstrukcji zamka jest unikatową cechą wyróżniająca PM-63 od innych konstrukcji na świecie głównie w konstrukcji zamka. Zasilanie z magazynków 15- i 25-nabojowych na amunicję 9x18 mm Makarowa (standardowej amunicji radzieckiej w Układzie Warszawskim). Pistolet maszynowy posiada przynależne dodatkowe wyposażenie. Wytwarzany był tylko w ZM w Radomiu, od 1962 do 1974 roku. W tym czasie wyprodukowano ok. 70 tysięcy sztuk. Używany był w Polsce przez Wojsko Polskie, MO (następnie Policję), SB, Straż Ochrony Kolei. Wycofany z użytku w latach 90. XX w.
Należy nadmienić, że jest to ostatni projekt znanego inżyniera, konstruktora prof. Piotra Wilniewczyca, który był współkonstruktorem legendarnego pistoletu Vis wz. 1935 produkowanego w przedwojennym zakładzie Fabryce Broni. Prototyp powstał w Zakładzie Technologii Mechanicznej Ogólnej i Lotniczej MEL Politechniki Warszawskiej pod nazwą RAK WCB 1960. Pistolet został opatentowany 17 stycznia 1963 r. jako TAJNY i uzyskał numer 81 tjn. Opatentowany został przez Zakład Technologii Mechanicznej Ogólnej Politechniki Warszawskiej. Pracami kierował prof. Piotr Wilniewczyc, a w skład zespołu konstrukcyjnego wchodzili prof. inż. Marian Wakalski, mgr inż. Grzegorz Czubak i mgr inż. Tadeusz Bednarski. Po śmierci profesora Wilniewczyca prace nad prototypem pistoletu kontynuowano w Zakładach Metalowych w Radomiu przez inżynierów Ryszarda Chełmickiego i Ernesta Durasiewicza, którzy przekonstruowali składaną metalową kolbę, która została opatentowana. Egzemplarz muzealny może być wykorzystywany na wystawach dotyczących historii Wojska Polskiego z okresu od 1963 do 1989 roku.
(notę opracował Mariusz D. Król, kustosz Dz. Historii MJM w Radomiu).
https://radioplus.com.pl/index.php/kultura/58705-zabytkowa-bron-z-fabryki-broni-dla-radomskiego-muzeum#sigProGalleria580dc0980d