W konferencji na terenie Ośrodka Wypoczynkowego „Gnysiówka” w Garbatce-Zbyczyn wzięli udział przedstawiciele nauki, instytucji i organizacji zajmujących się ochroną przyrodą, w szczególności zagadnieniem ochrony żółwia błotnego i jego siedlisk, Lasów Państwowych i samorządów.

Miejsce organizacji konferencji nie było przypadkowe. Puszcza Kozienicka z rezerwatem Okólny Ług i sąsiednia dolina rzeki Zwoleńki z rezerwatem przyrody Borowiec to wyjątkowy teren związany z występowaniem i działaniami na rzecz ochrony i reintrodukcji żółwia błotnego. Żółw błotny jest przyrodniczym symbolem Zwoleńki – jego populacja ma tu się wciąż dobrze, rozmnaża się i jest zdrowa genetycznie. Żyje tu około 150 dorosłych żółwi co wskazuje, że jest to druga co do wielkości (po Polesiu Lubelskim) populacja o zwartym zasięgu w Polsce.

Celem konferencji było zwrócenie uwagi na szeroko pojętą tematykę ochrony żółwia błotnego i jego siedlisk. Podczas wydarzenia podsumowane zostały dotychczasowe badania naukowe oraz inicjatywy i działania podejmowane przez różnorodne środowiska zajmujące się tematyką ochrony żółwia błotnego. Omówiono też problemy i wyzwania stojące przed placówkami naukowymi, instytucjami i stowarzyszeniami zaangażowanymi w ochronę tego gatunku.

Podczas konferencji omówione zostały kwestie stanu populacji, monitoringu, programy ochrony czynnej, w tym w dolinie Zwoleńki w regionie radomskim, w Poleskim Parku Narodowym i w wybranych obszarach Natura 2000 wschodniej Lubelszczyzny oraz w rejonie Czarnych Dołów w Wielkopolsce. Tematyka objęła program restytucji żółwi błotnych w województwie mazowieckim oraz Nadleśnictwie Siewierz (RDLP w Katowicach). Poruszone zostały zagadnienie związane z wykorzystaniem nowych technologii w ochronie przyrody na przykładzie monitoringu telemetrycznego żółwi błotnych w Lasach Sobiborskich. Kolejne zagadnienie to praktyczne wykorzystanie badań genetycznych w ochronie żółwia błotnego, przedstawione zostały wytyczne genetyczne dla reintrodukcji i przemieszczeń osobników.

Podczas konferencji mogliśmy także obejrzeć wielokrotnie nagradzony film przyrodniczy „Żółw błotny. Osobliwy relikt polskiej przyrody” w reżyserii Michała Ogrodowczyka z Leśnego Studia Filmowego działającego w strukturach Ośrodka Rozwojowo Wdrożeniowego Lasów Państwowych w Bedoniu.

Wśród prelegentów znaleźli się przedstawiciele środowisk naukowych (Uniwersytet Opolski i Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie), przedstawiciele instytucji i organizacji ochrony przyrody (RDOŚ w Warszawie, Wydział Spraw Terenowych w Radomiu, RDOŚ w Lublinie, Wydział Spraw Terenowych w Chełmie, Poleski Park Narodowy, Miejski Ogród Zoologiczny w Warszawie), organizacji pozarządowych (Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne, Towarzystwo Przyrodnicze „Żółw Błotny”, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody "Salamandra", Fundacja Epicrates) oraz jednostek Lasów Państwowych (RDLP w Radomiu, Leśne Studio Filmowe, ORWLP w Bedoniu, RDLP w Zielonej Górze, Nadleśnictwo Siewierz).

Konferencja zorganizowana została przez Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne i Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Radomiu wraz z nadleśnictwami Leśnego Kompleksu Promocyjnego Puszcza Kozienicka: Nadleśnictwem Zwoleń, Nadleśnictwem Kozienice i Nadleśnictwem Radom, przy współpracy z partnerami: Eneą Wytwarzanie, Kozienickim Parkiem Krajobrazowym im. prof. Ryszarda Zaręby, Gminą Garbatka-Letnisko, Gminą Przyłęk oraz Gminą Zwoleń.

Nie były to jedyne wspólne działania organizatorów i partnerów konferencji. 25 maja tego roku na terenie i w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Zwoleń odbyły się warsztaty z rozpoznawania i ochrony siedlisk żółwia błotnego. Poprowadził je Piotr Chołuj – biolog, który w latach 2010-2014 kierował projektem „Ochrona siedliska żółwia błotnego w dolinie rzeki Zwoleńki” oraz współautor książki „Zwoleńka. Ostatnia dzika rzeka południowego Mazowsza”. W trakcie konferencji zostało zaprezentowane wznowione i uzupełnione drugie wydanie publikacji. – Będziemy usatysfakcjonowani, jeśli konferencja, podobnie jak publikacja zachęcą różne środowiska do działań na rzecz zachowania unikalnego obszaru doliny Zwoleńki. – mówił Piotr Chołuj.

Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne w swoim dorobku ma wiele projektów czynnej ochrony gatunków zwierząt i roślin oraz odtwarzania siedlisk. Wśród nich realizowany ze środków UE i NFOŚiGW projekt „Ochrona siedlisk żółwia błotnego w dolinie rzeki Zwoleńki” realizowany w latach 2010-2014. – Efektem projektu były aktywne działania na rzecz ochrony żółwia błotnego, w tym usuwanie zadrzewień i zakrzewień na lęgowiskach i nad zbiornikami, wykopanie nowych i odmulenie starych torfianek w kilkunastu miejscach doliny, wykaszanie trzcinowisk, wykonanie inwentaryzacji żółwi i ich środowisk oraz działania informacyjne i edukacyjne. Konieczne są jednak dalsze działania, a do nich potrzebna jest integracja różnych środowisk zainteresowanych ochroną żółwia błotnego, stąd pomysł na konferencję naukową w regionie radomskim – mówi Jacek Tabor, prezes Mazowiecko-Świętokrzyskiego Towarzystwa Ornitologicznego.

Lasy Państwowe jako współorganizator konferencji liczą na to, że jej organizacja przyczyni się do integracji środowisk naukowych, przyrodników i leśników wokół ochrony żółwia błotnego. – Zarządzając w części gruntami w regionie występowania żółwia błotnego jesteśmy zainteresowani działaniami na rzecz ochrony tego gatunku. Część powierzchni, zarówno w rezerwacie przyrody Borowiec w dolinie Zwoleńki, jak i w rezerwacie Okólny Ług to grunty w zarządzie Nadleśnictwa Zwoleń. Tematyka ochrony żółwia błotnego jest nam bliska, w pewnym zakresie włączyliśmy ją w ogólnopolski projekt Ochrona Gatunków i Siedlisk Przyrodniczych na Obszarach Zarządzanych przez PGL LP realizowany w latach 2017-2023. Ze środków unijnych zrealizowaliśmy w latach 2007-2023 projekty małej retencji wodnej działając na rzecz odtwarzania i powiększania obszarów wodno-błotnych, w przygotowaniu jest też kolejny projekt związany z wodą w lesie, stąd ta tematyka jest dla nas istotna – podkreśla dr inż. Andrzej Matysiak, dyrektor RDLP w Radomiu.