Lasy na Mazowszu zajmują ponad 833 tys. ha, co stanowi około 23,5 proc., a więc blisko jedną czwartą powierzchni województwa. W gestii Lasów Państwowych znajduje się około połowy tej powierzchni, pozostałe niemal 50 proc. to lasy należące do innych właścicieli, w tym osób prywatnych – obejmują one powierzchnię prawie 374 tys. ha.

– Dojrzałe drzewostany pełnią bardzo ważne funkcje. Są nie tylko ostoją, lecz także pomagają chronić klimat, oczyszczają powietrze, schładzają temperaturę otoczenia i chronią przed hałasem. Samorząd województwa sprawuje nadzór nad pięcioma parkami krajobrazowymi o łącznej powierzchni ponad 120 tys. ha oraz obszarami chronionego krajobrazu. Dbamy o ich ochronę i dobrostan, wykonujemy nowe nasadzenia i realizujemy liczne działania, które mają zachować ich wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe – mówi marszałek Adam Struzik.

Mazowieckie parki krajobrazowe. Na terenie województwa mazowieckiego w całości jest położonych pięć parków krajobrazowych. Tworzą one wojewódzką samorządową jednostkę organizacyjną – Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych, w którego skład wchodzą: Brudzeński, Chojnowski, Kozienicki, Mazowiecki i Nadbużański Park Krajobrazowy. Ich całkowita powierzchnia to 126 071,3 ha, zaś otulina parków stanowi obszar 92 604,48 ha.

Pod nadzorem urzędu marszałkowskiego znajdują się także obszary chronionego krajobrazu. Są to tereny chronione ze względu na wyróżniający się i zróżnicowany przyrodniczo krajobraz, wartościowy ze względów rekreacyjnych i wypoczynkowych. Na terenie Mazowsza jest ich 30, m.in. Łukowski, Gostynińsko-Gąbiński czy Krysko-Joniecki Obszar Chronionego Krajobrazu. Całkowita powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu wynosi 811 695,47 ha.

Nowe standardy ochrony roślinności i programy wsparcia. – Nasz Departament Polityki Ekologicznej, Geologii i Łowiectwa wdraża obecnie „Standardy Ochrony Roślinności”. Dokument ma być kompleksowym zbiorem zasad dotyczących ochrony drzew i innej roślinności w procesie inwestycyjnym na Mazowszu, od planowania i projektowania do realizacji robót budowlanych. Prowadzimy także liczne działania proekologiczne i cztery programy wsparcia, których celem jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym – zaznacza członkini zarządu województwa mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska.

Celem programu „Mazowsze dla klimatu” jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Dzięki niemu możliwa jest realizacja proekologicznych inwestycji, takich jak nasadzenia drzew i krzewów, budowa ogrodów deszczowych i zastosowanie energooszczędnego oświetlenia zewnętrznego. Na ten cel samorząd województwa przeznaczył w tym roku blisko 17,5 mln zł, co pozwoli na zrealizowanie 136 projektów. 

Z kolei około 10 mln zł trafi w tym roku do 113 mazowieckich gmin w ramach programu „Mazowsze dla czystego powietrza”. Samorządy lokalne mogą otrzymać wsparcie z budżetu województwa na realizację działań służących poprawie jakości powietrza, wynikających z uchwały antysmogowej i Programu Ochrony Powietrza. Dotychczas samorząd województwa na realizację ponad 900 projektów (edukacyjnych, inwentaryzacyjnych, kontrolnych, ekologicznych i związanych z poprawą mikroklimatu) przeznaczył przeszło 72 mln zł.

W tym roku w ramach programu „Mazowsze dla czystego ciepła” władze regionu przeznaczyły 5 mln zł na wymianę węglowych źródeł ciepła, a także na rekompensaty w związku ze zwiększonymi kosztami eksploatacji źródeł niskoemisyjnych po ich instalacji. Chodzi nie tylko o wymianę pieców, lecz także instalację pomp ciepła, paneli fotowoltaicznych czy przeprowadzenie termomodernizacji. Zadaniem gmin jest wskazanie najważniejszych potrzeb i miejsc, do których pieniądze powinny trafić. Do programu zgłosiło się w tym roku 87 gmin, a dofinansowanie otrzymało 18 z nich.

Nowym projektem samorządu jest program „Mazowsze bez smogu”, który otrzymał blisko 132 mln zł z programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza. Dzięki tym środkom w całym województwie powstaje sieci ekspertów – ekodoradców, którzy już pomagają mieszkańcom w wyborze najbardziej korzystnego rozwiązania energetycznego dla ich domów.

Gdzie najwięcej lasów na Mazowszu? Największą powierzchnię lasy zajmują na terenie powiatów: przysuskiego, wyszkowskiego, szydłowieckiego, kozienickiego, ostrołęckiego, przasnyskiego, garwolińskiego i legionowskiego. Najbardziej zadrzewionym miastem na prawach powiatu na Mazowszu jest Ostrołęka – lasy stanowią ponad 15,4 proc. obszaru miasta. Najniższą lesistość mają: Radom (prawie 7 proc.) i Siedlce (6,5 proc.), a w Płocku tereny zadrzewione to tylko 5 proc. powierzchni miasta. Pod względem lesistości bardzo dobrze wypada największe miasto na Mazowszu. Lasy w Warszawie zajmują ponad 14 proc., co plasuje stolicę Polski na 10. miejscu najbardziej zadrzewionych europejskich stolic.

Mieszko I, Wszebora i Uparty Mazur. Większość Polaków za najstarsze drzewo w naszym kraju uważa dąb Bartek rosnący w Zagnańsku, w sercu województwa świętokrzyskiego. Na Mazowszu także możemy pochwalić się wyjątkowymi pomnikami przyrody, które są niemymi świadkami polskiej historii i kultury. Na warszawskim Ursynowie rośnie około 600-letni dąb szypułkowy Mieszko I – najstarsze drzewo w stolicy i jedno z najstarszych w całym województwie. Był już wielokrotnie poddawany zabiegom konserwatorskim, podczas jednych z ostatnich prac pielęgnacyjnych zbudowano nowe podpory i założono pasy podtrzymujące jego koronę.

Nieco młodszym, ale znacznie wyższym od Mieszka I (28 m wysokości wobec 18 m Mieszka I) jest dąb szypułkowy Uparty Mazur rosnący we wsi Młock niedaleko Ciechanowa. Obwód jego pnia (ok. 900 cm) czyni go jednym z najgrubszych drzew tego gatunku w Polsce). Warto zaznaczyć, że słowo „Mazur” określa dawnego mieszkańca Mazowsza. W naszym regionie, w nadleśnictwie Mińsk Mazowiecki, rośnie także Wszebora – sosna zwyczajna uznawana za najstarszą sosnę w Polsce.