Radom 90.7 FM | Końskie i Opoczno 94 FM | Skarżysko Kam. 94.5 FM | Kozienice 97.9 FM
Na antenie:
PRZEBOJE Z NUTĄ NOSTALGII
Radio Plus Radom
Patron dnia: św. Stefan IX, papież WIELKI PIĄTEK
Dziś jest: Piątek, 29 marca 2024

RADOM

W 100. rocznicę śmierci Teresy Grodzińskiej

niedziela, 30 sierpnia 2020 20:14 / Autor: Elżbieta Warchoł
Radio Plus Radom
Elżbieta Warchoł

Uroczystości w 100 rocznicę bohaterskiej śmierci Teresy Grodzińskiej odbyły się w niedzielę, 30 sierpnia w Radomiu.

Obchody ku czci bohaterskiej sanitariuszki, która została zamordowana pod Hrubieszowem w 1920 roku rozpoczęły się przed południem na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu. Na grobie Teresy Grodzińskiej zostały złożone wieńce i wiązanki kwiatów. Wśród obecnych był Paweł Dycht zastępca dyrektora Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa MON, który złożył kwiaty w imieniu wiceministra Wojciecha Skurkiewicza:

Wartę zaciągnęły także harcerki z drużyny, której patronką jest Teresa Grodzińska: Izabella Gregier i Iga Ziółek:

Dalsze uroczystości odbyły się w kościele granizonowym, gdzie Mszy św. przewodniczył i homilię wygłosił biskup polowy WP Józef Guzdek. W homilii wspominając bohaterską śmierć Teresy Grodzińskiej wskazał na niezwykle ważną rolę kobiety, żony i matki w trosce o wolność i niepodległość kraju. Mówił:

Na zakończenie liturgii odczytany został specjalny list od wiceministra MON Wojciecha Skurkiewicza. List odczytał Paweł Dycht zastępca dyrektora Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa MON

List od dr Jarosława Szarka prezesa IPN odczytała Danuta Pawlik kierownik Delegatury IPN w Radomiu:

Na zakończenie głos w imieniu rodziny Teresy Grodzińskiej zabrała Joanna Potocka:

Podczas Mszy św. w kościele garnizonowym zaśpiewał Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego.

Teresa Grodzińska urodziła się w  20 grudnia 1899 roku w Jaszowicach koło Radomia, w patriotycznej rodzinie ziemiańskiej znanych społeczników Feliksa Grodzińskiego i Bronisławy z Arkuszewskich. Była wnuczką Władysława Grodzińskiego, najdłużej sprawującego funkcję prezesa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, jednego z założycieli Resursy Obywatelskiej.

Teresa Grodzińska  już jako uczennica Gimnazjum Żeńskiego Marii Gajl w Radomiu działała w harcerstwie, a w 1915 roku wstąpiła do tajnej Organizacji Młodzieży Narodowej. Po ukończeniu gimnazjum, w 1918 roku rozpoczęła naukę w Szkole  Ogrodniczej w Warszawie. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej praktykowała jako pielęgniarka, by w lipcu 1920 roku – jako ochotniczka - ruszyć na front. Przydzielona do 4 pułku piechoty Legionów, od  19 sierpnia  uczestniczyła w  działaniach  wojennych w rejonie Hrubieszowa.  Zasłynęła odwagą i poświęceniem, m.in. przenosiła rannych – jak podaje wniosek o odznaczenie jej orderem Virtuti Militari – „przez płonący most na rzece Huczwie, ostrzeliwany przez 3 nieprzyjacielskie karabiny maszynowe”, i to w sytuacji, gdy zdrowi żołnierze już się wycofali.

1 września 1920 roku 4 pp Legionów został otoczony przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego. Teresa Grodzińska nie wycofała się i kontynuowała opiekę nad rannymi żołnierzami. Tego dnia została wzięta do niewoli. Kilka godzin miała bronić się przed atakującymi ją Kozakami, którzy w końcu niezwykle brutalnie zamordowali ją we wsi Czortowice. Została pochowana przez miejscową ludność, jednak kiedy gdy tylko Wojsko Polskie odbiło Czortowice, ekshumowano jej szczątki i mimo toczących się walk, na początku września pochowano w Chełmie, z napisem na grobie „Cześć Ci, Męczennico”. Już 11 września wojsko wystąpiło o odznaczenie jej Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, jej szczątki przeniesiono do Radomia i 18 września 1920 roku zorganizowano uroczysty wojskowy pogrzeb z honorami. Trumnę wieziono na lawecie. W kondukcie szły tysiące radomian oraz uratowani przez Teresę Grodzińską żołnierze. Została pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu.

Postawę Teresy Grodzińskiej bardzo szybko uznano za niezwykle wyróżniającą się na tle dziesiątków tysięcy innych. Była pierwszą kobietą i jedną z pierwszych osób odznaczonych przez II Rzeczpospolitą Orderem Virtuti Militari. Stała się symbolem najwyższego patriotyzmu i poświęcenia dla Ojczyzny. Stawiana była w jednym rzędzie z Orlętami Lwowskimi jako wzór dla młodzieży. W 1926 roku imieniem Teresy Grodzińskiej nazwano jedną z sal Wojskowego Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie, gdzie odbyła kurs sanitariuszki, w szpitalu umieszczono również tablicę pamiątkową. Poświęcono jej również dwie tabliczki pamiątkowe w murze cegiełkowym zamku na Wawelu.